Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego w Warszawie KSIęGOZBIóR KLASZTORU PAULINóW W OPOROWIE WEDŁUG KATALOGóW BIBLIOTECZNYCH Z xVIII WIEKU W 1955 r. badacz kolekcji wrocławskiego Ossolineum, Zdzisław Staniszewski, zwrócił uwagę na potrzebę badania księgozbiorów rozproszonych woparciu o zachowane inwentarze biblio-teczne.

18 listopada 2021 roku odbyło się na Wydziale Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła ii w Krakowie sympozjum naukowe pt. Przełożony – podwładny. Odpowiedzialność prawna w Kościele, które po przerwie związanej z pandemią koronawirusa zgromadziło liczną grupę kanonistów z całej Polski. Miejscem obrad tradycyjnie

Przykłady Odmieniaj Każdego dnia, opierając się na ramieniu pielęgniarza lub przeora, mężczyzna szedł o kilka kroków dalej. Przeor, człowiek wcale bystry, zauważył, że Prostaczek ma nieco zarostu: wiedział, że Huroni go nie mają Literature Wyraźne życzenie założyciela, by przeor był, podobnie jak on sam, pustelnikiem, wkrótce zlekceważono. Literature - Philip z Gwynedd, przeor Kingsbridge. - Jego głos był donośniejszy, niż zamierzył. Literature Przeor, toż on umarł z piętnaście lat temu Literature Nagle zrozumiał, że jeśli przeor wie o spotkaniu z Rają, to może wiedzieć także o celu jego poszukiwań. Literature Zdaje się, że przeor cię wzywa. Tylko brat Rogelio pozostał przy boku przeora Literature Aliena i Jack przeszli przez cmentarz, omijając plac budowy, i weszli do domu przeora. Literature Oczywiście było możliwe, że król działa na własną rękę, chociaż przeor w to nie wierzył, podobnie zresztą jak Gabriel. Literature –Tak jest, mój panie biskupie powiedział przeor Philip z dobrze udanym uśmiechem, po czym ruszył do wyznaczonej pracy. Literature Następnego dnia poczuł, że jest gotów stawić czoło przeorowi. Literature Usłyszał głos stojącego przy nim Philemona: — Spróbuj zachować spokój, ojcze przeorze. Literature - Zmarszczył brwi wpatrując się w nią. - Już przedyskutowałaś ten pomysł z przeorem Jonatanem, tak? Literature To tylko słowa, przeorze. Od ojca przeora Nicolas dostał list wprowadzający, który miał usunąć wszystkie przeszkody. Literature Przeor uświadomił sobie, że ustawili stopy trumny w górze, przez co święty stał teraz na głowie. Literature Przeor Wishart pogładził brodę w wilgotnej ciemności Literature Kiedy byłem nowicjuszem, pracowałem z przeorem Philipem i Tomem Budowniczym jako nadzorca robót. Literature Mógł pozostać lojalny wobec przeora Philipa. Literature Przyjechał lord William, przeor Godwyn i Edmund Wooler. Literature Wybrany na przeora opactwa, piastował to stanowisko aż do momentu, kiedy został arcybiskupem Canterbury w 1093 roku. Literature Postanowił ukryć pochodzenie piratów i zwrócić się do przeora. Literature Przeor Harndonu pchnął swojego konia. Literature

Punktem wyjścia w rozważaniach o pokucie w starożytności chrześcijańskiej jest poczucie grzechu i konieczności oczyszczenia się z niego. Tak Kościół rozumiany jako wspólnota ochrzczonych i wierzących w Chrystusa, jak też każdy poszczególny chrześcijanin, od samego początku mieli świadomość istnienia grzechu i grzeszności każdego z członków Kościoła. Przypominała o tym podstawowa prawda wiary głosząca śmierć Chrystusa za nasze grzechy, a na co dzień uświadamiała to modlitwa „Ojcze nasz”, którą każdy codziennie się modlił. Każdy ochrzczony powtarzał czasem kilka razy dziennie: „odpuść nam nasze winy”. Skoro mamy tymi słowami modlić się codziennie, to oznacza, że jesteśmy grzeszni i nieustannie potrzebujemy miłosierdzia Bożego. Św. Augustyn mówił o grzechach codziennych, za które należy zadośćuczynić codzienną pokutą. Istniała zatem świadomość grzechu, który może być zgładzony przez miłosierdzie Boże, człowiekowi czyniącemu pokutę. Przypominały o tym również teksty Pisma Świętego, nad którymi coraz głębiej medytowano. Świadomość popełniania grzechów miała towarzyszyć każdemu chrześcijaninowi, zwłaszcza gdy stawał przed Bogiem aby się modlić. Wyznanie swojej grzeszności było wręcz nakazane wszystkim uczestnikom Eucharystii. Już w najstarszym tekście chrześcijańskim Didache mamy przypomnienie: „gromadźcie się razem, by łamać chleb i składać dziękczynienie, a wyznawajcie ponadto wasze grzechy, aby ofiara wasza była czysta”[1]. To zalecenie jest świadectwem dwóch rzeczy: świadomości grzeszności i konieczności oczyszczania się z grzechów, zwłaszcza wtedy, gdy szuka się kontaktu z Bogiem. Wyznanie grzechów na początku sprawowania Eucharystii było jednym z takich sposobów. Tego wyznania nie można rozumieć jako spowiedzi publicznej, ale jak to mamy we współczesnej liturgii, było to wspólne przeproszenie za grzechy. Jednak każdy w swoim sumieniu miał obowiązek przeprosić Boga za uświadomione własne grzechy. W ten sposób to wyznanie grzechów nie dotyczyło tylko tych, którzy popełnili jakieś szczególne grzechy, ale wszystkich, bo każdy popełniał grzechy codzienne. Zanim jednak chrześcijanin mógł przepraszać za swoje grzechy konieczne było wejście w przyjaźń z Bogiem. To dokonywało się w sakramencie chrztu. Zgodnie z nauką Kościoła każdy człowiek przychodzący na świat potrzebuje obmycia z tego, co nazwano później grzechem pierworodnym. I Kościół oferował chrzest, czyli pierwszą pokutę, dzięki której człowiek otrzymywał odpuszczenie wszystkich grzechów, w jakie popadł bez własnej winy i jakie sam osobiście popełnił. Jeśli nie slyszysz radia spróbuj inny strumień lub zewnętrzny player Audycja RDN Małopolska Pierwsza pokuta Przyjęcie chrztu gwarantowało odpuszczenie wszystkich grzechów. Zwyczajnym rodzajem chrztu był ten udzielany w Kościele przez zanurzenie lub polanie wodą. Oczywiście taki chrzest można było przyjąć tylko raz w życiu. Przekreślał on grzeszną przeszłość bez zobowiązywania do jakiegokolwiek zadośćuczynienia a jedynie w okresie przygotowania do chrztu należało podjąć zwyczajne akty pokutne. Przede wszystkim jednaj wymagane było szczere nawrócenie i wyjście z grzesznej sytuacji. Przykładowo. Przed chrztem należało uporządkować życie małżeńskie i zawodowe. W ramach takiego uporządkowania ktoś zajmujący się pracą niemoralną musiał z niej zrezygnować, a związek małżeński musiał być uregulowany zgodnie z etyką chrześcijańską. Dopełniwszy tych warunków, człowiek mógł mieć spokój sumienia i rozpocząć nowe życie w łasce, czyli w przyjaźni i we wspólnocie z Bogiem, oraz w jedności ze wspólnotą, czyli Kościołem. Przyjęcie chrztu nie oznaczało jednak dla nikogo trwałej i absolutnej bezgrzeszności. Jak już zostało wspomniane, chrześcijanie żyli z świadomością swojej grzeszności. Nie oznaczało to jednak utraty życia Bożego, czyli łaski. Tej nie traciło się przez grzechy codzienne, których uniknąć było bardzo trudno. Te popełniane przed chrztem były zmazane w tym sakramencie, natomiast za grzechy popełniane po chrzcie każdy ochrzczony miał obowiązek podejmować czyny pokutne i korzystać z różnych środków, które uważano za skuteczne jako zadośćuczynienie. Każdy jednak musiał robić to na własny rachunek. Kościół tylko podsuwał pewne propozycje. Znane są rady Orygenesa, który wyróżniał siedem sposobów pokuty. Były to; chrzest, męczeństwo, jałmużna, darowanie uraz bliźnim, nawrócenie grzesznika, doskonała miłość i wreszcie „twardy i trudny przez pokutę, kiedy to grzesznik łzami obmywa swoje łoże […] i nie wstydzi się wyznać swego grzechu kapłanowi Pańskiemu”[2]. Inni autorzy wymieniali jeszcze więcej. Dodawali umartwienia, modlitwa innych, walka z wadami, posty, unikanie przyjemności, itd[3]. Podstawową pozostawała jednak modlitwa o „odpuszczenie win” i związana z nią obietnica Chrystusa. Początkowo nikt w tę sferę nie ingerował. Każdy chrześcijanin sam, według własnego uznania podejmował akty pokutne, nikogo o tym nie informując. Była to tzw. pokuta codzienna, do której praktykowania każdy się poczuwał. Już jednak pierwsze wspólnoty chrześcijańskie doświadczyły w sposób bolesny, że chrzest nie chroni przed uczynkami nie dającymi się pogodzić z wymaganiami Kościoła. Pojawiły się przypadki ciężkich wykroczeń, zwłaszcza zaparcia się wiary i bałwochwalstwa. Najczęściej miało to miejsce podczas większych lub mniejszych prześladowań. Ludzi dopuszczających się tego typu czynów usuwano ze wspólnoty. Nazywało się to pozbawieniem komunii, bo istotnie najbardziej widocznym znakiem takiego wykluczenia był zakaz uczestnictwa w Eucharystii i przyjmowania Komunii Świętej. Wykluczeni musieli się z tym pogodzić i problem pozornie był rozwiązany. Druga pokuta Problemu z wykluczonymi z Kościoła nie było do chwili, kiedy niektórzy z nich zaczęli starać się o powrót. Te pojedyncze na początku przypadki wywołały w Kościele dyskusję. Najpierw zaczęto się zastanawiać, czy Kościół może takich ludzi przyjmować. Gdyby tak było, to rodziło się następne pytanie: jak to robić? Ewangelia w tym względzie nie daje jasnych rozwiązań. Odpowiedź na pierwsze pytanie nie była wcale taka oczywista. Gorąca dyskusja rozpoczęła się w drugim wieku i długo nie było jednoznacznych rozstrzygnięć. Zwolennicy powrotu grzeszników powoływali się głównie na władzę odpuszczenia grzechów, jaka Chrystus dał apostołom, a tym samym Kościołowi: „Komu grzechy odpuścicie, są im odpuszczone”. Ta władza miała dotyczyć wszystkich grzechów. Przytaczano przykład Chrystusa, który wszystkim przebaczał. Argumenty wydawały się przekonujące. Jednak przeciwnicy tego rozwiązania powoływali się na świętość Kościoła, z która trudno pogodzić obecność w nim grzeszników. Odwoływano się również do racji duszpasterskich. Przeciwnicy powrotu grzeszników do Kościoła obawiali się osłabienie dyscypliny kościelnej i tym samym częstszych przypadków popełniania grzechów. Skoro – mówili – chrześcijanin będzie miał świadomość możliwości powrotu do Kościoła, po popełnieniu ciężkiego grzechu, to nie będzie się lękał usunięcia z niego. Przypomnijmy: chodzi o jednorazową możliwość. Nie brakowało też głosów przypominających o świętości Kościoła. W takim Kościele nie ma miejsca dla ludzi dopuszczających się grzechów ciężkich po chrzcie. Chrześcijanie nie godzący się na przyjmowanie grzeszników do Kościoła, często sami w ramach protestu odłączali się tworząc Kościół świętych albo czystych. Zastanawiano się również nad sposobem jednania grzeszników z Kościołem. Dyskusje dotyczyły tego jak i kto miałby tego dokonywać, na jakich warunkach. Były to jak widać racje teologiczne i pastoralne. Pokuta publiczna Wreszcie w trzecim wieku zwyciężyło przekonanie, że chrześcijanom, którzy zostali wykluczeni z Kościoła można i należy umożliwić powrót. Apogeum tej debaty nastąpiło po prześladowaniach za Decjusza, w 249 roku. Było to bardzo specyficzne prześladowanie, bo pozornie nie było wymierzone w chrześcijan. Otóż ten cesarz wydał dekret nakazujący wszystkim mieszkańcom Cesarstwa złożyć w stosownym urzędzie zaświadczenie o złożeniu pogańskiej ofiary. Takie zaświadczenia mogli wydawać wyznaczeni urzędnicy. Okazało się, że bardzo wielu chrześcijan takie zaświadczenie złożyło. Formalnie stali się winni bałwochwalstwa i tym samym zostali wykluczeni z Kościoła. Prześladowanie na szczęście nie trwało długo. Gdy ustało wielu z tych wykluczonych z Kościoła – nazwano ich „lapsi”, czyli upadli – chciało do Kościoła wrócić. Co więcej, wielu z nich tłumaczyło, że wcale nie są winni bałwochwalstwa, bo ofiary pogańskiej w rzeczywistości nie złożyło, a tylko postarali się o zaświadczenie. Okazało się, że takie zaświadczenie można było, jak to się popularnie mówi, „załatwić”. Po burzliwych debatach biskupi zgodzili się na powrót tych „upadłych” do Kościoła. Warunkiem było odprawienie pokuty. Jej czas i rodzaj ustalał w każdym przypadku biskup, bo też bardzo zróżnicowana była sytuacja każdego z nich i należało rozeznać ciężar odpowiedzialności. Inna była sytuacja tych, którzy rzeczywiście ofiarę złożyli, a inna tych, którzy tylko postarali się o zaświadczenie. Z kolei nawet wśród tych, którzy ofiarę złożyli, jedni czynili to po torturach, inni bez tego. W zależności od winy starano się ustalić czas trwania pokuty. Jej istotą był zakaz uczestnictwa w Eucharystii i przyjmowania Komunii świętej. Ten zakaz był mierzony latami, a najcięższych przypadkach miał trwać do końca życia. Oprócz tego pokutujący miał obowiązek wypełniać inne czyny pokutne. Zakończenie pokuty wiązało się z udzieleniem pokutnikowi Komunii świętej. Od tej chwili mógł również uczestniczyć w sprawowaniu Eucharystii. Wprawdzie zasady powtórnej pokuty opracowane dla „upadłych” w czasie prześladowań dotyczyły grzechu apostazji, a więc odstępstwa od wiary, ale obowiązywały one również wobec grzeszników wykluczonych z Kościoła za inne grzechy. Przełom jaki nastąpił w trzecim wieku uruchomił cały proces. Przyjmowanie do Kościoła ludzi z niego wykluczonych stało się czymś naturalnym. Dopracowywano tylko sposób w jaki ten powrót miał następować. Trudno jest śledzić jak ten proces przebiegał, ale wiemy jak wyglądał w czwartym wieku, czyli w okresie rozkwitu publicznej pokuty. Rozpoczęcie pokuty miało charakter liturgiczny. Biskup nakładał na pokutnika ręce i określał mu czas jej trwania. Penitent wchodził tym samym do stanu pokutników. Często wyróżniali się oni nawet przez noszenie specjalnego stroju pokutnego. Generalnie pokuta składała się z czterech etapów. Pierwszy etap polegał na przed drzwiami kościoła i proszeniu wchodzących tam o modlitwę. Nazywano tych pokutników „płaczącymi”. Następnie pokutnik mógł już wejść do kościoła i pozostać w nim, w wyznaczonym miejscu, do zakończenia liturgii słowa. Po czym musiał opuścić kościół wraz z katechumenami. Trzeci etap pokuty polegał na tym, że pokutnik pozostawał w kościele w specjalnie wyznaczonym miejscu, ale nie mógł uczestniczyć w liturgii. Często pozostawał w pozycji klęczącej, albo nawet leżąc krzyżem na posadzce. Dopiero odbywając czwarty etap pokuty mógł uczestniczyć w liturgii, jednak bez możliwości przystępowania do Komunii świętej. Dopiero po zakończeniu tego etapu następował moment udzielenia Komunii świętej i tym samym pokutnik wracał do pełnej jedności ze wspólnotą. Etapy czy tez stopnie pokuty były zazwyczaj rozłożone równomiernie. Jeśli więc ktoś miał nałożony dwudziestoletni okres pokuty, to każdy z tych etapów liczył pięć lat. Tylko niebezpieczeństwo mogło skrócić okres pokuty. Oczywiście nad przebiegiem pokuty czuwali wyznaczeni ludzie. Byli to diakoni, ostiariusze, a przede wszystkim biskup. Z każdym etapem mogły być związane lokalne zwyczaje. W Rzymie pokutujący, którzy już byli w kościele, stali ze spuszczonymi głowami, a po skończonej Eucharystii, padali na twarz. Przychodził do nich biskup, który również padał na posadzkę a wraz z nim pozostali wierni. Po chwili modlitwy biskup, a za nim pozostali powstawali i pokutników odsyłano[4]. Na Wschodzie tego zwyczaju nie znano. Natomiast istniała tam praktyka leżenia krzyżem w czasie sprawowania Eucharystii[5]. Pokutnik był też zobowiązany do podejmowania różnorodnych praktyk pokutnych. Nie były one ściśle określone, ale każdy z nich miał świadomość, że winien pościć, poświęcać się dziełom miłosierdzia, rezygnować z rozrywek. Były to praktyki wymagające, stąd już przy przyjmowaniu do stanu pokutników zastanawiano się, konkretnie biskup, czy proszący o pokutę jest w stanie tym wymaganiom podołać. Pokuta miała być lekarstwem i dlatego biskup musiał stosować ją w umiejętny sposób[6]. Zakończenie pokuty i przyjęcie powtórne grzesznika do Kościoła było zazwyczaj aktem publicznym i wręcz uroczystym. Tylko wyjątkowo miało to wydarzenie formę prywatną. Działo się tak np. w przypadku choroby i niebezpieczeństwa śmierci. Wraz z rozwojem praktyki pokutnej zwiększał się katalog grzechów nią zagrożonych. To było w gestii biskupów i synodów. Również czas trwania pokuty za inkryminowany czyn mógł być różny w zależności od regionu. Tytułem przykładu można wspomnieć, że za zabójstwo pokuta mogła trwać dwadzieścia lat. Za kradzież, za przystąpienie do grupy heretyckiej – dziesięć lat[7]. W podobny sposób karano grzechy apostazji, bałwochwalstwa, uciekanie się do praktyk zabobonnych, krzywoprzysięstwa. Znaczną grupę stanowiły grzechy przeciw szóstemu przykazaniu[8]. Pokuta dla wszystkich Zasady dotyczące pokuty obowiązywały wszystkich chrześcijan w jednakowym stopniu, choć z ich egzekwowaniem mogły być czasem kłopoty. Znamienna w tym przypadku jest historia pokuty cesarza Teodozjusza. Był to cesarz o bardzo chrześcijańskich przekonaniach, ale spotkała go bardzo nieprzyjemna historia. W Tesalonice doszło do rozruchów, wywołanych przez tamtejszych kibiców. W tym mieście, tak jak w każdym większym mieście rzymskim, istniały drużyny rywalizujące w wyścigach rydwanów. To był taki ówczesny sport. Zwycięzcy tych zawodów byli bardzo popularni. Właśnie jeden z takich liderów popełnił wykroczenie o charakterze obyczajowym i został uwięziony z polecenia dowódcy tamtejszych służb porządkowych. Wiadomo, był to wojskowy, bo porządek w mieście utrzymywało wojsko. Rozwścieczeni kibice pochwycili wspomnianego dowódcę i go zlinczowali. Prawo cesarskie było w takich przypadkach jednoznaczne i bezwzględne. Do miasta przybyły posiłki wojskowe, mieszkańców spędzono na ówczesny stadion, losowo wybrano 7000 osób i te osoby stracono. Taka była praktyka. Jednak na wieść o tym bisku Ambroży z Mediolanu, bliski współpracownik dworu cesarskiego, napisał do cesarza Teodozjusza list, w którym zarzucił mu odpowiedzialność za śmierć tych mieszkańców Tesaloniki. Napisał mu, że jako cesarz miał takie prawo, ale jako chrześcijanin nie powinien dopuścić do przelewu krwi. W związku z tym stał się winnym śmierci tych ludzi, a co za tym idzie, wykluczył się z Kościoła. W konsekwencji nie może uczestniczyć w Eucharystii, o ile wcześniej nie wypełni pokuty publicznej[9]. Wybuchł wielka awantura. Cesarz nie czuł się winny, bo on własnoręcznie nikogo nie uśmiercił. Dla większości mieszkańców Cesarstwa to był szok. Nie mogli sobie wyobrazić, że cesarz, do niedawna wręcz postać ze świata bogów, ma stanąć wśród pokutników. A jednak biskup nie ustąpił i cesarz, wprawdzie symboliczną, ale pokutę odbył. W ten sposób surowe prawo kościelne zostało zachowane. Narodziny spowiedzi usznej Pokuta codzienna była sprawą indywidualną każdego chrześcijanina. W przypadku grzechów publicznych, karanych wykluczeniem z Kościoła, chcąc podjąć pokutę musiał zwrócić się do swojego biskupa „wyznając mu swój grzech”, a ten nakładał stosowna pokutę. Takie wyznanie grzechów funkcjonowało od chwili, gdy „druga pokuta” stała się możliwa. Z czasem, w niektórych kościołach byli ustanowienie kapłani, do których można było przyjść i wyznać grzechy, radząc się w sprawach pokuty. Było to możliwe, ale tylko w przypadku grzechów publicznie nieznanych. Była to zatem forma spowiedzi, która nie była wprawdzie powszechna, ale zyskiwała sobie coraz więcej zwolenników zwłaszcza w Kościele łacińskim[10]. Sposób odprawiania pokuty zmienił się mniej więcej w VI wieku za sprawą mnichów iroszkockich. Nie wchodząc w zbyt drobiazgowe wyjaśniania wystarczy powiedzieć, że chodzi o zwyczaje jakie rozwinęły się w klasztorach w Irlandii. Charakterystyczną cechą życia tych mnichów był bardzo surowy tryb życia oraz troska karność poszczególnych mnichów. Surowy tryb życia oraz umartwienia należały do istoty ich duchowości. Mnisi żyli w przeświadczeniu, że umartwienia i czyny pokutne są wyrazem prawdziwej pobożności. Podejmowali zatem surowe posty, spędzali godziny na modlitwie, często leżąc krzyżem, ale też ujarzmiali swoje ciało przez kąpiele w lodowatej wodzie, zachowując absolutne milczenie, powstrzymując się od snu, podejmując pielgrzymki, itd. Te praktyki miały również zapewnić mnichowi panowanie nad własnym ciałem, a zwłaszcza nad jego grzesznymi popędami. Miały zatem znaczenie terapeutyczne. Były traktowane jako lekarstwo na duchowe schorzenia, lub też środki zapobiegające upadkom. Nad dyscypliną klasztoru czuwał przełożony, którego władza była bardzo szeroka. Między innymi miał on również czuwać nad rozwojem wewnętrznym każdego członka wspólnoty klasztornej. Jednym ze środków do tego służących była kontrola nad praktykami pokutnym podejmowanymi przez poszczególnych mnichów. Zgodnie z tym, co już zostało powiedziane na temat pokuty, każdy mnich był zobowiązany podejmować czyny pokutne za własne grzechy. By im to ułatwić przełożony kontrolował tę sferę życia. W praktyce polegało to na tym, że mnich przychodził do przełożonego i przedstawiał stan swojej duszy, czyli grzechy, które popełnił. To były zarówno przekroczenia przykazań Bożych, ale również reguły klasztornej. Przedstawił również sposób, w jaki za te swoje grzechy chce zadośćuczynić. Mówił zarówno o uczynkach, jak też o myślach. Przełożony korygował te postanowienia. Mógł łagodzić, albo też zaostrzać proponowane środki. Jego zadaniem było też dobierania tych środków stosownie do popełnionych grzechów i możliwości mnicha. Miał być lekarzem duchowym, pomagając mnichowi skutecznie walczyć z grzechem i pokusami. Po takiej rozmowie mnich wracał do swych zajęć, pamiętając w pierwszej kolejności o odprawieniu wyznaczonej pokuty i stosowaniu się do wskazań przełożonego. W ten sposób tworzyła się praktyka zadość czynienia, czyli odprawiania pokuty za grzechy. Przez kilka pierwszych wieków stosowania tej praktyka zasada była jednak taka, że grzesznik wyznawał swój grzech, otrzymywał pokutę i dopiero po jej odprawieniu przychodził do kapłana po rozgrzeszenie[11]. Po jego otrzymaniu powracał do pełnej jedności z Kościołem. Te porady, nazwijmy je spowiedziami, odprawiano okresowo, zwłaszcza po większym niepowodzeniu, czyli gdy mnich miał niepokój sumienia, a potem wprowadzono je systematycznie, często co tydzień, czyniąc zeń praktykę pomocną dla rozwoju duchowego. Z czasem praktyka stosowana przez mnichów zaczęła być stosowana także w odniesieniu do ludzi świeckich. Nie mieli oni przełożonego w osobie opata klasztoru, ale mieli swoich duszpasterzy. W przeważającej części byli to mnisi, podejmujący dzieło najpierw ewangelizacji, a następnie normalne duszpasterstwo. Oni zaczęli pełnić rolę „spowiedników”. Korzystali rzecz jasna z własnego doświadczenia zdobytego w klasztorze. Dla ludzi świeckich praktyka ta stanowiła duże ułatwienie. Przeżywając niepokój sumienia związany z popełnieniem jakiegoś grzechu, szli do kapłana, otrzymywali pokutę i już spokojnie mogli przystępować do Komunii świętej. Oczywiście, kapłan podobnie jak opat wobec mnicha, powinien dobierać pokutę stosownie do penitenta. Pokutę każdy odprawiał we własnym zakresie, często w sposób trudno zauważalny dla innych. Tym samym rodziła się praktyka pokuty prywatnej. Zniknęli ludzie odprawiający pokutę publiczną. Pojawienie się tej formy pokuty oznaczało także możliwość jej powtarzania. W przypadku pokuty publicznej dopuszczano tylko jedną możliwość. Pokuta prywatna była powtarzalna, choć czasem mogła być wieloletnia. Od razu należy wspomnieć o dużych kontrowersjach, jakie się pojawiły w Kościele w związku z tą nowa praktyka pokutną. Synody końca VI wieku mocno oponowały, a nawet potępiały kapłanów pozwalających na powtarzanie pokuty[12]. Można się domyślać, że praktyka ta zaczęła być stosowana pod wpływem działalności mnichów iroszkockich, którzy ją zapoczątkowali. Księgi pokutne Każdy opat z czasem wypracowywał swój system nadawania pokuty. Dla ułatwienia spisywał sobie rodzaj pokuty zadawanej za poszczególne grzechy. Zaczęły powstawać tzw. księgi pokutne („libri poenitentiales”), zwane też penitencjałami. Najpierw służyły one jako pomoc w poszczególnych zakonach, a następnie wszystkim, którzy byli w praktyki pokutne zaangażowani. Dla wielu, zwłaszcza mniej doświadczonych duszpasterzy, była to ogromna pomoc. Księgi pokutne są to zbiory przepisów i zasad, którymi winny się kierować osoby wyznaczające grzesznikowi pokutę, w praktyce byli to mnisi przyjmujący spowiedź od wiernych. Spowiednik miał rozeznać sytuacje i stosownie do tego dobrać tak samo zadośćuczynienie, jak też odpowiednie lekarstwo. Od samego początku księgi pokutne składały się z opisu grzechów i nazwijmy to taryfy pokuty, jaką należało za dany grzech zadośćuczynić. Te katalogi grzechów się zmieniały, przede wszystkim powiększały, były coraz bardziej szczegółowe. Wynikało to z potrzeb, jakie mieli spowiednicy. Nie były to księgi oficjalne, stąd różnice między nimi. Każdy, nazwijmy to autor, katalogował grzechy i należną za nie pokutę według własnego uznania. Różnice między poszczególnymi księgami może nie są aż tak radykalne, ale z pewnością zauważalne. Nie było również przymusu stosowania taryf przewidzianych w danej księdze. To zależało od spowiednika. Księgi miały w tym względzie charakter konsultacyjny. Nie było zatem tak, że penitent z góry mógł przewidzieć jaka pokutę otrzyma. Liczyła się nie tylko materia grzechu, ale również okoliczności jego popełnienia, stan społeczny sprawcy, skutki jakie spowodował. Z perspektywy historycznej łatwo stwierdzić na jakie wykroczenia kładziono szczególny nacisk, jakie uważano za szczególnie niebezpieczne i groźne dla duchowości chrześcijańskiej, jakie się powtarzały. Księgi były środkiem kształtowania sumień i postaw moralnych. W najstarszych penitencjałach zwraca się uwagę tylko na większe wykroczenia, typu: zabójstwo, nierząd, świętokradztwo. W późniejszych również na mniejsze, zwłaszcza myśli. Najczęstszą formą pokuty był post, zwykle o chlebie i wodzie. Lżejszą było wyrzeczenie się spożywania mięsa, wina. Inną formą było odmawianie lub śpiewanie psalmów. Mogła to być czynność jednorazowa, np. odmówienie 50 psalmów, lub powtarzająca się: odmawianie określonej ilości psalmów przez wyznaczony czas. Formą pokuty dla małżonków była rezygnacja z pożycia małżeńskiego. Duchownych odsuwano od sprawowania funkcji sakralnych. Pojawiały się propozycje złożenia ofiar materialnych na cele sakralne lub na charytatywne. Pojawienie się pokuty w formie spowiedzi usznej stało się popularne w Kościele łacińskim. Inaczej było w Kościele greckim, ale to już temat odrębny. Polecana lektura: Księgi pokutne, A. Baron, H. Pietras (opracowanie), Synody i Kolekcje Praw 5, ŹMT, Kraków 2011. Chłapowiec M., Pokuta w dokumentach synodalnych chrześcijańskiej starożytności, „Vox Patrum” 30(2010), t. 55, 121 - 134. Kieling M., Zasady ogólne dotyczące praktyk pokutnych na podstawie „Libri poenitentales:, „Vox Patrum” 37(2017), t. 67, 225 – 240. Kieling M., Grzech i pokuta a świadomość świętości w późnej starożytności chrześcijańskiej,”Teologia Patrystyczna” 1(2004), 43 – 54. B. Kosecki, Wyznanie grzechów w praktyce pokuty Kościoła na Zachodzie, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 29 (1976), 65 -81. Myszor W., Grzech i pokuta w Kościele III wieku, „Teologia Patrystyczna” 1(2004), 7 – 18. Zawadzki W., Nauka o pokucie i praktyka pokutna w Kościele rzymskim w okresie starożytności chrześcijańskiej, „Vox Patrum” 10(1990), 807 – 815. [1] Didache 14,1, tłum. A. Świderkówna. [2] Orygenes, Homilie o Księdze Kapłańskiej 2,4, tłum. S. Kalinkowski. [3] Szerzej zob. M. Kieling, Zasady ogólne dotyczące praktyk pokutnych na podstawie „Libri poenitentiales:, „Vox Patrum” 37(2017), t. 67, 230 – 233. [4] Por. Sokrates Sozomen, Historia Kościoła 7,16, tłum. S. Kazikowski. [5] Por. Synod w Ancyrze (314 r.), k. 6; 7; 8. [6] Szerzej zob. Konstytucje apostolskie 2,41,tłum. S. Kalinkowski. [7] Por. Synod w Elwira, k. 22. [8] Por. Bazyli W., List w sprawie kanonów 217, tłum. Krzyżaniak. [9] Por. Św. Ambroży, Listy 11*, tłum. P. Nowak. [10] Szerzej zob. B. Kosecki, Wyznanie grzechów w praktyce pokuty Kościoła na Zachodzie, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 29 (1976), 71 – 72. [11] Tak było mniej więcej do IX wieku, zob. M. Kieling, Grzech i pokuta a świadomość świętości w późnej starożytności chrześcijańskiej, 45. [12] Por., Synod w Toledo w 589 roku, k. 11.

Od momentu wybuchu wojny na Ukrainie udało się nam wyekspediować szereg transportów kierowanych głównie do klasztoru w Rawie Ruskiej, który od 24 lutego 2022 r. stała się punktem pomocy humanitarnej dla uchodźców zmierzających do Polski z terenów objętych działaniami wojennymi, a obecnie mieszkają w nim sieroty ze wschodniej

Ciche i pokorne służebnice Pana. Zaślubione Bogu. Służące Jemu i ludziom. Służące. Koniec końców, to właśnie z służącymi często utożsamiane są siostry zakonne w Polsce. Czy pójście do zakonu to jednocześnie przyjęcie na służbę księżom i starszym siostrom w zakonie? Gdzie w tym wszystkim radość służenia Bogu? Nie pomylę się, jeśli napiszę, że w Kościele „ryby i zakonnice głosu nie mają”. Częściej niż siostry zakonne, ale pewnie trochę rzadziej niż kapłani wypowiadają się świeccy. Utarło się zatem przekonanie, że zakonnice to niewykształcone kobiety, które w swojej głupocie (przepraszam Siostry) oddały się na służbę… no właśnie – w zasadzie wszystkim. Historyczne zaszłości sprawiły, że siostry z zakonów, które uległy kasacie, nie miały się gdzie podziać i tak, często do ich charyzmatu, dołączył jeszcze jeden – służba kapłanom na plebaniach. Oprócz troski o zakrystię, niekiedy przygrywanie na organach, dbały o parafialny dom gotując i sprzątając. Tak, często jest do dziś, choć trzeba zauważyć, że wiele zgromadzeń znów powoli uniezależnia się od księży. I dobrze. W momencie, gdy służba zamienia się w niewolnictwo należy odciąć toksyczne więzy, nawet za cenę opuszczenia strefy komfortu. Być może wciąż za wolno, ale siostry wyłamują się ze stereotypu sióstr służek. Niesamowite dzieła które prowadzą – domy dziecka, pomocy społecznej, samotnej matki, przedszkola, szkoły – wymagają kwalifikacji, których nie powstydziłby się nie jeden manager, a siostry po prostu robią swoje. Także z edukacją wyższą sióstr nie jest tak źle, gdyż znakomita większość, jeśli nie wszystkie posyłane są na studia teologiczne, a niektóre z nich sięgają po jeszcze wyższe tytuły naukowe. O ile księży doktorów jest masa, to jeszcze kilka lat temu tytuł siostry doktor budził zdziwienie. Dziś już nie. Szerokość ich zaangażowania duszpasterskiego jest niezwykła – wiele z nich odwiedza więzienia, poprawczaki, posługuje w szpitalach, wyciąga dziewczyny z prostytucji i bezdomnych z życiowego dołka. Tysiące zakonnic za granicą stanowią często zielone oazy na pustkowiu laicyzacji, a tam, gdzie ludzie już zapomnieli, lub nawet nie poznali Bożej miłości przypominają o Jego realnej obecności niczym wieczna lampka przy tabernakulum. Także te klauzurowe, choć nieobecne dla świata, dają o sobie znać, przynosząc duchowe owoce swojej żywej obecności. Choć dla wielu ludzi habit jest jak ściana, której nie są w stanie pokonać, to myślę, że ŚDM w Krakowie udowodniły nam, że zakonnice to całkiem zwyczajne kobiety. Choć widok zakonnicy w fastfoodzie nadal zaskakuje (no przecież mają czasem ochotę na jakiś mleczny koktajl), to nie aż tak jak przed 2016. Bo zakonnica i burgera może zjeść, a może nawet piwa ze znajomymi skosztować. Bo dlaczego nie? To też człowiek. Kiedyś w rozmowach ze znajomymi przewinął się temat powołania i różnic między życiem księdza i zakonnicy. Niemal oczywistym było to, że księża mają lepiej. Od prozaicznego „świeckiego” wyjścia na miasto (bo siostra przecież nie porzuca habitu), po kwestie utrzymania i zarobków. Wniosek był prosty – o ile ktoś może iść „na księdza” między innymi z pobudek materialnych, to ten czynnik w wypadku sióstr zakonnych jest zdecydowanie nierealny. I to nie jest tak, że siostry żyją w skrajnym ubóstwie i przymierają głodem. Wiele z sióstr, z którymi rozmawiałem na temat zakonnego ubóstwa przyznaje, że ich styl życia nie różni się od statusu średnio sytuowanej polskiej rodziny. Podkreślić jednak należy, że w zakonach nie ma miejsca na rozrzutność i zachcianki. W niektórych zgromadzeniach siostry otrzymują skromne, ale wystarczające kieszonkowe, w innych potrzeby sygnalizowane są ekonomowi zakonnemu. Minęło już trochę czasu od mojej lektury „Zakonnice odchodzą po cichu” Marty Abramowicz. Choć jednym historie tam zawarte mogą się wydawać zdecydowanie przerysowane, drugim z kolei absolutnie prawdziwe, to zdecydowanie stonowałbym nastroje. Różnice między żeńskimi i męskimi zgromadzeniami zakonnymi są takie jak między kobietami i mężczyznami, stąd emocjonalność kobiet ma pewnie jakiś wpływ na atmosferę w domach. Studzeniu emocji może pomóc kapelan czy spowiednik, a wydaje się że formacja kapłanów ma w tej materii jeszcze wiele do nadrobienia. Dużą odpowiedzialność za atmosferę w zakonie ma jego głowa. To przełożony generalny odpowiada w pierwszej kolejności za realizację zakonnego charyzmatu, a by tego dokonać, potrzebny jest zgrany zespół. Źle się dzieje jeśli przełożona w swoich decyzjach bagatelizuje współsiostry, czy to młode, czy starsze, bo zarówno jedne jak i drugie wiele wnoszą we wspólnotę – długoletnie doświadczenie tak duchowe jak i duszpasterskie, młodzieńczy zapał, a także nieoceniony krzyż cierpienia. Trzeba jednak pamiętać, że tam gdzie człowiek, tam zawsze mogą pojawić się błędy. Bo jesteśmy tylko ludźmi. W mojej parafii jeszcze do dziesięć lat temu posługiwały siostry. Krajobraz rodzinnego miasteczka niczym złota nić przeszywały ciemne habity Sióstr Józefitek. Niemal 90 lat pobytu w Mielcu wypełniła troska o założoną ochronkę, a później przedszkole, katechizacja w szkołach podstawowych i katecheza maluchów w parafii, nieoceniona praca z dziewczynkami z Dziewczęcej Służby Maryjnej i niezwykłe świadectwo życia dawane młodzieży. Do tego tytaniczna praca w kancelarii parafialnej, troska o dom parafialny i kościół – od kwiatów i porządków po okolicznościowe dekoracje. Do dziś odwiedzając parafialną świątynie mam przed oczyma siostry, które zawsze zajmowały ławkę w pobliżu prezbiterium, a pośród pamiątek z dzieciństwa przechowuję dyplomy potwierdzające uczestnictwo w katechezach dla dzieci. Pamiętam jasełka organizowane w Parafii i późniejsze wyjazdy w różne zakątki w nagrodę za uczestnictwo. Pamiętam siostrę Balbinę, na której wieszaliśmy się w przedszkolu jak na choince i szybciutkie tempo siostry Marciny śpieszącej na lekcje do szkoły. Pamiętam siostrę Pacyfikę, która przynosiła nam na próby jasełek kanapki i herbatę, a jej donośny śmiech rozbawiał każde smutne serducho. Pamiętam siostrę Klemensę i taniec „Pingwinka” na rynku. Wspominam mądre rozmowy z siostrą Elizeuszą i wsparcie od siostry Viannei. Miałem to szczęście, że nie spotkałem złej siostry. Dla mnie wszystkie są święte. Dziękuję Wam Siostry! Choć z roku na rok sióstr ubywa, to wierzę, że Pan Bóg nie dopuści, aby wyginęły jak dinozaury. Poświęcenie swojego życia dla Pana Boga jest czymś po prostu pięknym. Jako że siostry zakonne są takim moim „hobby” (po prostu są jak superbohaterowie ze wszystkimi atrybutami – od superwdzianka, po supermoce) zawsze nowo poznane siostry pytam, czy są szczęśliwe. I wiecie co? Mimo pracy w trudnych środowiskach, różnorakiej sytuacji we wspólnocie, wszystkie zgodnie odpowiadają że tak. Bo życie dla Boga, z Bogiem i w Bogu zawsze daje szczęście.

Translate zastępca opata lub przeora w niektórych zakonach from Polish to English using Glosbe automatic translator that uses newest achievements in neural networks.

• Ανичиκиሑа γо
• ዞе иброዠከհу
• Еյоሹωስቿср υцоβθ
  • Ожուгл оհθкоլ е
  • Σιглաս υջθተիнтը
  • Уτочиጾа ճա гէኝаզаኖе фуባօգ

Z czego utrzymują się zakony? Większość z pracy zarobkowej swoich członków. I tak z najnowszego Rocznika statystycznego Kościoła katolickiego w Polsce wynika, że niemal co piąta siostra zakonna zasila budżet swojego zgromadzenia (zakonnicy ślubują ubóstwo i nie mają własnych pieniędzy, nawet gdy je formalnie, na podstawie umowy o pracę, zarabiają) pensją nauczycielską, a

Naszymi ustami możemy podawać plotkę lub pocałunek, słowa miłości lub zdrady. Wczoraj Judasz zdradził Jezusa pocałunkiem, dziś kładziemy palec na usta, wstrząśnięci tym, do czego zdolny jest człowiek. Tylko ludzie są zdolni do mowy i do pocałunku. Milczenie rodzi się w nas, gdy spotykamy się z tajemnicą, która przekracza nasze rozumienie. Hiob spierający się z Bogiem, kiedy ten w końcu ukazał mu wielkie dzieło stworzenia i jego harmonię, mówi: „Jam mały, cóż Ci odpowiem? – rękę przyłożę do ust. Raz przemówiłem nie więcej, drugi raz niczego nie dodam” (Hiob 40, 5). W Muzeum Narodowym w Warszawie przechowywany jest fresk z połowy VIII wieku, przedstawiający św. Annę w geście nakazującym milczenie. Przypuszczalnie ma on symbolizować niepokalane poczęcie Maryi, które według legendy nastąpiło przez pocałunek Anny z Joachimem przy bramie jerozolimskiej. Anna wobec tajemnicy wzywa do zachowania milczenia. Mowa tutaj o apokryficznym opowiadaniu o niepokalanym poczęciu, ale przecież tym milczeniem przepełnione są Ewangelie, szczególnie tekst św. Łukasza. Maryja przez cały czas milczy na temat poczęcia Jezusa. Milczy Józef. Milczy wreszcie Zachariasz, którego niemota jednocześnie staje się proroctwem, o tym, który ma się narodzić. Święta Anna, Faras VIII w. Św. Ignacy Antiocheński w liście do Efezjan pisze o trzech tajemnica, które zostały ukryte przed Szatanem: „Nie pojął książe tego świta dziewictwa Maryi ani Jej macierzyństwa, podobnie jak śmierci Pana, owych trzech głośnych tajemnic, które dokonały się w ciszy Boga” (19,1). W tekście greckim mówi się nie o głośnych (lub „sławnych”), lecz o krzyczących tajemnicach. Trzy momenty, o których wspomina Ignacy, to chwile największego emocjonalnego napięcia: poczęcie, poród i śmierć. Te trzy tajemnice zostały skryte przed Szatanem, ponieważ nikt wtedy nie krzyczał. Dokonały się one również nie w milczeniu, lecz w ciszy Boga. Tekst grecki mówi o „hesychia Teou” – pokoju Boga. Gest milczenia, który widzimy na starożytnym fresku, z jednej strony jest wezwaniem do uszanowania tajemnicy, z drugiej do walki z Szatanem. Milczenie czyni niewidocznym dla jego oczu to, co poczyna się w nas z Boga. Istnieje jeszcze jeden starożytny obraz przedstawiający bardzo podobny gest. Jest na nim dziewczyna z herkulańskiego fresku. Historycy sztuki nazwali ją Safona. Tak opisuje ją Zygmunt Kubiak: „w jednej ręce trzyma ona woskową tabliczkę do pisania, a w drugiej rylec, który w zamyśleniu przytknęła do zamkniętych ust: coś ma napisać, a teraz milczy: nie chce przemówić mową inną niż mowa sztuki”. Autor zestawia ją ze św. Anną z Faras „z palcem przyciśniętym do warg, tak samo dziwna, nie do zapomnienia”. Gest Safony oznacza jednak coś zupełnie innego niż gest św. Anny. To nie jest wezwanie do uszanowania tajemnicy, lecz moment oczekiwania na natchnienie, kiedy łaska poezji spłynie na jej usta, a z nich na rylec i tabliczkę. Jest w tym oczekiwaniu na natchnienie, odpowiedzialność, która wie, że słowa najważniejsze potrzebują czasu, ponieważ będą powtarzane przez wielu. Safona, Herkulanum I w. W Wielka Sobotę wszystko milczy. Kościół powstrzymuje się od sprawowania Eucharystii. W tym milczeniu odnajdujemy milczenie św. Anny, jak również milczenie Safony. Przede wszystkim myślę tu o adoracji tajemnicy. W starożytnej homilii przeznaczonej na Wielką Sobotę, czytamy: „Co się stało? Wielka cisza spowiła ziemię; wielka na niej cisza i pustka. Cisza wielka, bo Król zasnął. Ziemia się przelękła i zamilkła”. Śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa wzywa nas do milczenia, które wypływa z ogromu tajemnicy, przed którą stajemy. Równocześnie to milczenie ma jeszcze inny wymiar. Jest ono walką ze zwątpieniem, które może się w nas zrodzić. Zachariasz, kiedy zwątpił w słowa anioła, został dotknięty niemotą, również dlatego, żeby swej niewiary nie rozsiewał dalej. Milczenie chroni nas przed atakami złego ducha. Ogarnięci pokojem i milczeniem samego Boga, pozostajemy niezauważeni przez diabła. I wreszcie milczenie Wielkiej Soboty, jest milczeniem pełnym nadziei. Jest oczekiwaniem na słowa, które dopiero przyjdą: „Zmartwychwstał! Nie ma go tutaj.” Na głównym korytarzu krakowskiego klasztoru dominikanów widnieje napis: SILENTIUM. Często nie dostrzegamy jego paschalnego wymiaru, a odczytjemy go jedynie jako zewnętrzny nakaz zachowania ciszy i nie przeszkadzania drugim. Milczenie zakonne ma jednak głęboki teologiczny wymiar, szczególnie związany z tajemnicą Wielkiej Nocy. Dawno temu o. Emanuel Działa OP pisał o odradzającym się powoli zainteresowaniu milczeniem: „Wydaje się, że jest obecnie w Kościele nie tylko oznaka osłabienia najświętszego prawa milczenia, lecz również pewne oznaki renesansu. Np. w niektórych polskich seminariach duchownych święte milczenie jest w większej cenie niż w niektórych starych zakonach, gdzie rojno i gwarno. Sami świeccy okazują potrzebę religijnego milczenia, występują z różnymi interesującymi pomysłami i w tej atmosferze czują się dobrze. Osobne miejsce w żywieniu się świętym milczeniem zajmują chorzy, zwłaszcza wielcy chorzy, dla których choroba stała się codziennym chlebem. Milczenie przed Bogiem pozwala im wejść głębiej w tajemnicę Odkupienia, lepiej zrozumieć lub raczej odgadnąć tajemnicę swego krzyża. To właśnie wśród nich rodzi się najczęściej modlitwa kontemplacyjna, pokrzepiająca ich w ich trudnym życiu”. Milczenie prowadzi nas do spotkania, do słów, które niosą życie i do pocałunku, który jest spotkaniem z Bogiem. Kontemplacja rodzi się w milczeniu. Fra Bartolomeo, Święty Dominik, XV w. Tekstu kazał się pierwotnie na stronie

Komtur, inaczej komandor – zwierzchnik domu zakonnego w niektórych zakonach rycerskich . Później w państwach tych zakonów – zarządca okręgu, prowincji , złożonej z 1 lub kilku zamków i przyległego terytorium. W zakonie krzyżackim podlegali mu prokuratorzy.

Ks. prof. Czesław S. BartnikW Kościele polskim zainicjowano pod koniec sierpnia 2008 r. dyskusję nad kadencyjnością proboszczów. Kwestię tę podnoszono już w roku 1998 na II Polskim Synodzie Plenarnym w celu, jak mówiono, ożywienia duszpasterstwa i wprowadzenia pewnej „demokratyzacji” wśród termin „kadencyjność” może mieć trzy znaczenia: – proboszcz pracuje kadencjami, np. przez 5 czy 7 lat, najpierw jedną kadencję na danej parafii, potem drugą kadencję tamże i ewentualnie dalsze, z tym że koniec kadencji stanowi pewien próg; – proboszcz pracuje przez jedną kadencję na jednej parafii, potem kadencję na innej parafii itd.; – i wreszcie prezbiter pracuje jako proboszcz przez jedną czy drugą kadencję, a potem wraca do stanu wikariusza. W rezultacie termin „kadencyjność” jest niejasny, ale może zostać prawnie dopracowany. Z historii urzędu proboszcza Urząd proboszcza nie jest z ustanowienia Bożego – nie mylić z jego kapłaństwem – jak biskupstwo i papiestwo. Ale sięga w pewnej formie aż do II wieku, do tzw. chorepiskopów, czyli biskupów wiejskich. Na początku, jak wiemy, duszpasterstwo zorganizowane miało samo miasto, bo tylko ono liczyło się w kulturze śródziemnomorskiej i rzymskiej. Każde miasto miało biskupa. Lecz szybko okazało się, że duszpasterstwo trzeba organizować także na wsi czy na terenach podmiejskich. Trzeba więc było duszpasterzy ludu wiejskiego. A zatem biskup miasta wyświęcał biskupa dla wsi – jako chorepiskopa; chora po grecku to wieś, a episkopos – to zarządca. Chorepiskop był zależny całkowicie od biskupa miasta. Chorepiskopi z czasem organizowali coraz szersze duszpasterstwo na wsi z grupą prezbiterów, którym przewodzili. Tak zaczęły się pierwotne „parafie”, czyli probostwa. Parafia po grecku to „paroikia”, czyli osiedle „blisko miasta”. Przewodniczący administracyjnie tej wspólnocie pozamiejskiej nazywał się „parochus”. Polskie „proboszcz” powstało z łacińskiego „praepositus” – przełożony. Lecz od początku zaistniały problemy układu duszpasterstwa parafialnego do miejskiego, biskupiego. W bardzo licznych regionach Kościoła powszechnego duszpasterstwo prowadzili duchowni ze święceniami biskupimi, co trwało aż do szczytowego średniowiecza, ale gdzie indziej przełożeni parafii coraz częściej nie otrzymywali święceń biskupich i byli tylko prezbiterami, oczywiście zawsze podległymi ściśle biskupowi miasta. Ciekawe, że w III wieku w Rzymie, w mieście liczącym blisko milion mieszkańców, Papież musiał pewne rejony miasta powierzyć grupom prezbiterów, których było tam dużo. I tak już wtedy obok parafii wiejskich pojawiły się także parafie miejskie. Formy parafii i status jej przełożonego dosyć głęboko się zmieniały w ciągu wieków, ale instytucja proboszcza, uformowana ostatecznie w późniejszym średniowieczu na bazie feudalizmu, przetrwała do dziś. Proboszcz nieusuwalny W duchu „demokratyzacji” już w okresie Soboru Watykańskiego II pojawiały się, choć raczej marginesowe, żądania, żeby wprowadzić kadencyjność nie tylko dla proboszcza, ale także dla Papieża i biskupów. Na przykład biskup miałby piastować swój urząd przez 5 lat, a potem zejść do prezbiterów, żeby zostać proboszczem lub nawet wikariuszem. Z Holandii dochodziły i takie propozycje, żeby z kolei i prezbiter funkcjonował jako taki tylko przez 5 lat, a potem żeby się żenił i „szedł do cywila”. Powoływano się tu na pseudopsychologię, że celibat i dłuższe sprawowanie jakiejś ważniejszej funkcji deprawują człowieka osobowościowo. W przypadku pracy kapłanów, którzy pozostają kapłanami aż do śmierci, trzeba koniecznie odróżnić zwykłe jakieś administrowanie czy funkcje niejako zewnętrzne od właściwego duszpasterzowania. Administratorzy i różnego rodzaju kierownicy mogą być zmieniani co pewien czas swobodnie. I tak się też dzieje w dykasteriach rzymskich: w diecezjach, zakonach i różnych organizacjach kościelnych, choć np. generał jezuitów wybierany jest dożywotnio. Natomiast mimo ustanowienia wieku emerytalnego nie ma kadencyjności w urzędach, przez które kapłan staje się głową, filarem i sercem Kościoła. Ponieważ parafia jest również sub-Kościołem w ramach Kościoła diecezjalnego, dlatego i proboszcz nie jest li tylko tymczasowym, prowizorycznym zarządcą, zwykłym administratorem czy urzędnikiem, lecz całą swoją osobą bierze z woli biskupa zaślubiny z parafią i staje się jej strukturą stałą. Prawdę tę oddał wyraźnie Kodeks Prawa Kanonicznego z roku 1917, postulujący, by biskupi mianowali „proboszczów nieusuwalnych” (inamovibiles), choć i tacy mogą być w pewnych przypadkach swobodnie przez biskupa usunięci. Chodziło o umocnienie roli proboszcza i w ogóle prezbitera. Jednakże, niestety, kodeksowe zalecenie stanowienia proboszczów nieusuwalnych natrafiło na wielkie trudności, tak że w diecezjach polskich przed wojną było proboszczów nieusuwalnych najwyżej po paru w diecezji albo i nie było ich w ogóle. Kodeks Jana Pawła II z 1983 r. poszerza postulat nieusuwalności na wszystkich proboszczów, stanowiący, że „proboszcz winien cieszyć się stałością i dlatego ma być mianowany w tym względzie na czas nieokreślony” (kan. 522). Lecz ponieważ po Soborze już w niektórych krajach wprowadzono kadencyjność, dlatego Kodeks politykę regionalną pozostawia Konferencji Episkopatu (ks. prof. Jan Dudziak). Niektórzy mówią, że nie ma dziś procedury prawnej usuwania proboszcza z urzędu wbrew jego woli. Jest to nieprawda. Owszem, nie można usunąć proboszcza zwykłym listem czy przez internet, ale w KPK jest procedura usuwania proboszcza (kan. 1740-1752). Biskup musi tylko postawić zarzuty na piśmie i zasięgnąć opinii dwóch duszpasterzy wyznaczonych przez Radę Kapłańską. Po dekrecie zwalniającym z urzędu może proboszcz odwołać się do Rzymu, ale stanowisko musi od razu opuścić, choćby nawet był ciężko chory. Oczywiście, usunięcia z urzędu nie należy mylić z przejściem na emeryturę po ukończeniu, zwykle, 70. roku życia. Cele wprowadzenia kadencji Kadencyjność proboszczów ma swoje cele praktyczne. Jej zwolennicy podają następujące: – Nastąpi ożywienie duszpasterstwa parafialnego, żeby nie było starczego marazmu i bezruchu, a duszpasterz w starym miejscu się „wypala”, w nowym zaś może podjąć pracę z nową energią i swobodą działań. – Będzie sprawniejsza polityka personalna biskupów i lepsze wykorzystanie księży zdolniejszych. – Będzie prostsze niwelowanie różnych konfliktów proboszcza z wiernymi i parafianie łatwiej obdarzą zaufaniem nowego proboszcza. – Nastąpi większa dyscyplina i ściślejsza współpraca duszpasterska z biskupem. – Łatwiejsze będzie wykorzystanie energii i talentów młodszych duchownych, którzy, często długo, nie mogą się doczekać pracy samodzielnej. – Zwiększenie mobilności proboszczów po to, żeby przeciwdziałać pewnej „klasowości”, kiedy to jedni są zawsze na parafiach małych i ubogich, a drudzy wiecznie na parafiach wielkich i bogatych, czyli tworzą się plebejusze i arystokracja. – Ułatwienie odejścia z parafii z twarzą, zarówno wtedy, gdy praca źle się układa, jak i wtedy, gdy parafianie usiłują księdza „nie wypuścić”. Zdecydowana preferencja stabilności Kanony KPK z roku 1917 i 1983, zalecające mocną stabilność urzędu proboszcza, wyrażają głęboką mądrość Kościoła: pastoralną, eklezjalną, społeczną i psychologiczną. 1. Mówiąc wprost: kadencyjność proboszcza pomniejsza w sposób oczywisty znaczenie prezbitera, jego godność, względną samodzielność, odpowiedzialność za parafię i odbiera mu jakąś pełnoprawność, czyniąc z niego tylko delegata czy nawet chłopca na posyłki, choć i proboszcz działa in persona Christi – w Osobie Chrystusa. Polski proboszcz przez wieki był równy co najmniej wójtowi czy burmistrzowi miasta. 2. Prawdziwy proboszcz to nie tylko jakiś przewodniczący grupy księży, towarzystwa czy rady parafialnej. Jest on związany z powierzoną sobie parafią na śmierć i życie powołaniem kapłańskim, miłością eklezjotwórczą, ofiarnością, wiernością. Oddaje swoim parafianom całego siebie, całą swą wiedzę, mądrość, doświadczenie i swoją jedyną samorealizację w życiu. Wrasta w daną społeczność jako jej rdzeń duchowy i zespala się z nią tym bardziej, im jest dłużej, jeśli jest akceptowany. Parafianie inaczej są związani z księdzem wikariuszem, choć bardziej go lubią towarzysko, a inaczej z długoletnim proboszczem. Proboszcz długoletni nabiera wspaniałych cech ojcowskich, kiedy wielu swoich parafian chrzcił, udzielał im Pierwszej Komunii Świętej, spowiadał ich, udzielał im ślubu, podzielał ich radości i smutki, był współuczestnikiem losów tej społeczności; kiedy wrósł w ich niszę kulturową, obyczaje, język, mentalność, orientacje polityczne, patriotyzm i w całe życie charytatywne, socjalne i duchowe. W każdym razie nie jest to tymczasowy najemnik kościelny. Można słusznie odnieść do dobrego proboszcza słowa Pisma Świętego: „Owce słuchają głosu pasterza; woła on owce swoje po imieniu i wyprowadza je (na niwę Pańską). A kiedy wszystkie wyprowadzi, staje na ich czele, a owce postępują za nim, ponieważ głos jego znają. Natomiast za obcym nie pójdą, bo nie znają głosu obcych (…). Dobry pasterz daje swoje życie za owce. Najemnik zaś i ten, kto nie jest pasterzem, którego owce nie są własnością, widząc nadchodzącego wilka, opuszcza owce i ucieka (…), dlatego że jest najemnikiem i nie zależy mu na owcach” (J 10, 3-13). Oczywiście jakieś nieporozumienia lub zatargi nie wszystkie są z winy proboszcza, jak lekkomyślni ludzie zwykli nieraz mniemać i plotkować. Zdarzają się bowiem nierzadko wilki drapieżne w samej owczarni, działające skrycie lub otwarcie przeciwko pokojowi i Kościołowi. 3. Trzeba odróżnić, jak wspominałem, znamię pasterskie od zwykłego administrowania czy dyżurowania, jak się dzieje w probostwach zespołowych. Podobnie nie wolno mieszać autentycznego przygotowania do określonej roli w życiu, do zawodu, z jakąś prowizoryczną, dyżurną funkcją. W jakimś fałszywym pędzie do „demokracji” uchodzi to nieraz uwadze nawet wybitnym środowiskom. Weźmy jeden z takich przykładów negatywnych. Studiując historię pewnego seminarium duchownego, zauważyłem, że przez trzy wieki mylono tam fachowość z prowizoryczną funkcją. Seminarium to prowadził pewien zakon. Kadencyjne były nie tylko stanowiska rektora, wicerektora, prefekta i spowiednika, ale także profesorów seminarium. Jednych i drugich zmieniano co trzy lata. Była to fałszywa „urawniłowka” z wielką szkodą dla rzeczy. Poza tym wchodziła zapewne w grę błędna zasada ascetyczna, żeby nie przywiązywać się ani do ludzi, ani do pracy czy funkcji. Co do przełożonych to można się jeszcze zgodzić, jeśli stanowią zespół zakonny i koleżeński, ale nie sposób zrozumieć kadencyjności i przemienności profesorów. Jeden profesor wykładał przeważnie kilka różnych przedmiotów przez trzy lata, potem zlecano mu inne przedmioty na następne trzy lata. Jeśli najpierw ktoś był specjalistą np. od języka greckiego, hebrajskiego lub łaciny, to po trzech latach musiał porzucić te przedmioty, uczyć np. liturgiki, homiletyki lub i prawa kanonicznego. Zresztą w instytucjach kościelnych jest nieraz do dziś taki woluntaryzm, że nieprzygotowanie czy brak odpowiednich zdolności mianowanego zastąpi łaska Boża, która idzie mechanicznie za posłuszeństwem. Pomieszania płaszczyzn unikały natomiast – i unikają do dziś – uniwersytety. Kadencyjności podlegają zarządzający i przewodniczący: rektorzy, dziekani, dyrektorzy itp. Na Uniwersytecie Jagiellońskim do wojny wybierano rektora i dziekanów co roku. Ale nie ma kadencyjności co do profesorów, którzy stanowią substancję stałą uniwersytetu. Przygotowują się do swej specjalności zwykle przez dziesiątki lat i potem wiążą się z instytutami, katedrami, badaniami, prowadzą długo swoich magistrantów, doktorantów, habilitantów, konstruują swoją szkołę naukową. Wprawdzie Stany Zjednoczone mają u siebie pewną kadencyjność profesorów – na pięć lat, z możliwością ponawiania tej pięciolatki, jeśli będą dobre opinie studentów – ale ostatecznie grają tu rolę względy komercyjne. 4. Probostwo, jeśli jest kadencyjne, zwłaszcza krótkokadencyjne, narusza jedną z podstawowych zasad życia, a mianowicie zasadę poczucia bezpieczeństwa. Jest to zasada nie tylko psychologiczna, ale i społeczna. Na stanowisku ważnym, trudnym, wymagającym oddania się w całości i usensowiającym życie konieczna jest stabilizacja i długa niezagrożona perspektywa. Nominacja zaś nieudana – z tym są faktyczne problemy – i tak może być w każdej chwili odwołana. Tymczasem po nominacji na kadencję, powiedzmy pięcioletnią, kapłan staje się prawdziwym proboszczem może dopiero w piątym roku. Ważniejsze dzieła podejmuje i prowadzi ciągle z drżeniem, czy go nie odwołają lub czy mu przedłużą kadencję. W pięciolatce nie sposób się zmieścić, gdy ktoś buduje kościół, plebanię lub inny budynek kościelny. Zwykle następca będzie miał inną koncepcję budowy. Jeszcze trudniej może być z szybkim zdobyciem zaufania ze strony parafian. Trudno jest z odbudową duchową parafii, a nawet z prowadzeniem różnych akcji kościelnych i społecznych. Nowy proboszcz nie zna ludzi, nie wie, jak się obracać w urzędach, niełatwo chwyta potrzeby parafian. Trzeba czasu na poznanie środowisk społecznych, kulturalnych i politycznych, a także zwyczajów i różnych osobliwości pobożnościowych. W Austrii nie tak dawno w pewnej parafii wierni wyrzucili księdza polskiego za to, że wprowadził nabożeństwo różańcowe. Wprawdzie kuria stara się dobierać odpowiednich ludzi do konkretnych parafii, ale polityka personalna jest szalenie trudna, dużo jest pomyłek; biskupi mają z tym najtrudniej. Jakże trzeba też liczyć się z ambicjami człowieka. Król francuski Ludwik XIV miał mówić: ilekroć na stu kandydatów na wyższe stanowisko mianuję jednego, to zyskuję 99 wrogów i jednego niewdzięcznika. Nie mówię już o trudnościach nominacyjnych w krajach, gdzie nominacje zatwierdza państwo. Władze mogą nowego kandydata nie zatwierdzić, jak to było u nas za PRL. Wielu sądzi, że takie sytuacje już się nie powtórzą, ale są jeszcze takie w niektórych krajach świata, a zresztą i w UE, gdzie nie tylko spycha się Kościół na forum prywatne, ale chce się nim zarządzać, o czym świadczy atak Parlamentu Europejskiego z dnia 4 września 2008 r., zakazujący Kościołowi obrony życia i stosowania w życiu publicznym katolickiej etyki. Ateizm publiczny ma zawsze charakter terrorystyczny. 5. Owszem, w niektórych krajach jest lub była kadencyjność: w Niemczech wynosi 10 lat, w Italii – 9, w USA – 5 lat. Ale w tych krajach proboszczowie są na pensji i różne inwestycje są prowadzone z puli państwowo-kościelnej. Dlatego proboszczowie są tam jedynie urzędnikami czy funkcjonariuszami, nie są wewnętrzną strukturą społeczności wiernych. Przy tym każdy otrzymuje tę samą taksę, czy pracuje, czy nie pracuje, czy pracuje na parafii olbrzymiej czy małej. Toteż wielu księży ucieka z dużych parafii, bo jest tam więcej pracy. Ponadto parafie tam podlegają w dużej mierze świeckim. To oni są właściwymi proboszczami, a proboszcz jest jedynie liturgiem i takim Don Kichotem religijnym bez realnego znaczenia. Taki zatem może być zmieniany co miesiąc. Z powodu braku księży w Niemczech „proboszczami” bywają przeważnie kobiety, które rządzą żelazną ręką, nie dopuszczają do żadnej demokracji i przy tym tworzą już jakieś inne chrześcijaństwo. Gdzie rządzą jeszcze księża, to kadencyjność jest fikcją, podobnie jak i emerytura. Z powodu braku kapłanów biskupi tu i ówdzie prawie na kolanach proszą proboszcza po siedemdziesiątce, żeby pracował dalej. A trzeba zwrócić uwagę, że już i u nas z powodu ateistycznego liberalizmu liczba powołań szybko spada. 6. Księża jako ludzie nie są ani z papieru, ani wszyscy nie są straceńcami całopalnymi. Mają swoje określone osobowości i swoją zdrową ambicję. Kapłaństwo nie przekreśla silnej osobowości, a raczej ją bardziej wzmacnia. Niektórzy utopiści psychologiczni powiadają: niech proboszcz po pięciu latach zostanie znów wikariuszem, bądź w tej samej parafii, bądź w innej, biedniejszej. Jest to myśl w duchu zemsty proletariatu: zniszczyć i podeptać wyższego. Czy może być ktoś generałem sztabowym, a po pięciu latach już tylko adiutantem majora lub czyścić mu buty? Powtarzam: w zakonnych probostwach zbiorowych, zespołowych, może jeden być proboszczem przez miesiąc, a drugi przez drugi miesiąc. Ale to nie jest właściwe probostwo, jest to duszpasterstwo pielgrzymkowe lub objazdowe. Jest to po prostu „parafia zakonna”, wydzierżawiona jakby od diecezji. Na Soborze dyskutowano o możliwości diecezjalnych probostw grupowych, gdzie księża mieszkają razem i obsługują kilka parafii wokoło. Ale to nie przeszło ze względu na osłabienie więzi duchownego z daną parafią. 7. Oczywiście, nie każdy nadaje się na proboszcza. A każdy ksiądz musi do niego dorosnąć wiekiem, osobowością, mądrością, doświadczeniem i zmysłem ojcowskim. Trzeba też mieć specjalne cechy gospodarza parafii. Przy tym należy pamiętać, że typowy polski proboszcz jest epigonem dobrego dawnego szlachcica: ma poczucie niezależności, godności, honoru, misji duchowej. Ma plebanię zawsze dla wszystkich otwartą, jest gościnny, zawsze czymś poczęstuje, nie tak jak np. w Austrii, gdzie księdza gościa po Mszy Świętej nie poczęstuje nawet herbatą. Proboszcz polski jest patriotą, ma zmysł społecznikowski, podejmuje różne ważne inicjatywy i działania nie tylko kościelne, ale i socjalne, jest promotorem życia wiejskiego i robotniczego. Orientuje się w polityce. Wspiera szkolnictwo, dobre obyczaje, kulturę. Organizuje opiekę nad ubogimi, chorymi, wykluczonymi i wspiera różne akcje w czasie kataklizmów i katastrof. Gra rolę psychologa w wielkich nieszczęściach. Godzi zwaśnione małżeństwa i rodziny, zwalcza patologie społeczne. Służy radą władzom i instytucjom świeckim. Jest ojcem dla młodych, bratem dla dorosłych, synem dla miejscowych patriarchów i bohaterów narodowych. Przede wszystkim buduje Kościół Chrystusowy, jest prawą ręką biskupa w parafii i reprezentantem Kościoła powszechnego. Może to wszystko czynić w sposób bardziej radykalny ewangelicznie niż władza diecezjalna, która musi byś związana pewną ogólną dyplomacją i kompromisami. Kadencyjność urzędu proboszczowskiego, zwłaszcza krótkoterminowa, nie oznacza pozytywnej demokracji lub jakiejś formy sprawiedliwości wśród kleru, lecz jest raczej spłyceniem tego fundamentalnego urzędu i rozluźnianiem więzi duszpasterskiej z instytucją Kościoła. Dlatego, moim zdaniem, w Polsce powinna być zaniechana.

Odnalezione fragmenty najstarszego kodeksu rękopiśmiennego z klasztoru cystersów 31 NR 19 (28) BIBLIOTEKA 2015 PL ISSN 1506-3615 Jakub Łukaszewski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bracia wybiorą go w sobotę. Nie wiem, czy to prawda. Być może warto to sprawdzić. Kiedyś, będąc na początku dominikańskiej drogi, usłyszałem od jednego ze starszych dominikanów, że Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki wzorowana jest na Księdze Konstytucji i Zarządzeń Braci Zakonu Kaznodziejów. Jak już pisałem, nie wiem, czy to prawda. Jednak podobieństwa pomiędzy tymi dokumentami są spore. Pierwsze podobieństwo to fakt, jaki wzbudzają emocje przez wyborami. Każdy przypomina ich doniosłość, wzniosłość i wyjątkowość. Punkt drugi to system, który obierają sobie za wiodący – demokracja. Punkt trzeci: z Konstytucjami się nie polemizuje. Ciekawe, czy Amerykanom uratowało to skórę tak często, jak dominikanom. Punkt czwarty to wybory. Warto tych podobieństw poszukać. W redakcji bardzo często trwają dysputy teologiczno-filozoficzno-prawne bądź po prostu ludzkie, w jaki sposób zwykłemu ziemianinowi opowiedzieć o rzeczach fascynujących, chociaż dla niektórych – pojęciach z kosmosu. Przy wyborze prowincjała przez dominikanów pojawia się takich spraw wiele. Sama Kapituła Prowincji ma ich w sobie mnóstwo. Przy czytaniu tego tekstu będziemy mogli to sprawdzić. Kapitularz, skrutator, protokolant, wikariusz, socjusz, definitor, sekretarz czy sam prowincjał stojący na czele prowincji, w której skład wchodzą klasztory, czyli konwenty i domy. Te pierwsze z przeorami i ich subprzeorami, te drugie – tylko, a może i aż, z przełożonymi. Można się w tych terminach pogubić. Niemniej jednak w najbliższą sobotę bracia prezbiterzy (nazywani ojcami, bądź w mniej zorientowanych na życie zakonne środowiskach: księżmi), którzy jednocześnie skończyli 30 lat, od lat dziesięciu będąc w Zakonie (czyli po profesji prostej1) i od trzech lat po profesji uroczystej2, mogący jednocześnie być szafarzami sakramentu pokuty i pojednania, będą mogli zostać prowincjałem3. Z grona dokonujących wyboru – przypominam, jest ich 54 – wybiera się dwóch skrutatorów. To oni liczą głosy i czuwają nad praktycznym przebiegiem głosowania. Wyboru strzeże wikariusz Prowincji, czyli przeor klasztoru, w którym odbywa się kapituła. Stara się on, aby wszystko działo się zgodnie z opisywanym w tym miejscu prawem. Całość skrupulatnie notuje brat będący protokolantem (zapewne z tyłu głowy pojawił nam się protokół – tak, to od tego). Kapitularze są zgormadzeni w jednym miejscu. Do urny (nie mylić z pogrzebową) od najstarszego precedencją4 wrzucają kartki, z ważną dla każdego z nas formułą, którą powtarzamy przy każdym wyborze przełożonych: „wybieram lub postuluję” oraz imieniem i nazwiskiem swojego kandydata. Dzień wcześniej bracia obradują, zastanawiając się nad kandydatami na tzw. traktatusie. W czasie wyboru obowiązuje milczenie. Wrzucanie głosów do wspomnianej urny kończy najmłodszy z uczestników Kapituły. Kiedy ten wrzuci swój głos, wspomniani wcześniej skrutatorzy liczą, ile ich oddano. To, co zostało wrzucone, porównują z liczbą głosujących, a kiedy wszystko się zgadza – przystępują do sprawdzenia, komu ile głosów przypadło. Włącz się do akcji #OgarnijKapitułę Dołącz do wydarzenia Jeżeli któryś kandydat uzyskał bezwzględną większość ważnie oddanych głosów, zostaje naszym prowincjałem. Jeżeli nasz mistrz generalny5 zatwierdzi wybór, nowo wybrany przełożony będzie rządził polskimi dominikanami przez najbliższe cztery lata. Bracia uczą się prawa przez całe życie. Najintensywniej – podczas nowicjatu, który jest okresem próby w Zakonie. Zdajemy sobie zapewne dobrze sprawę z tego, że trudno przedstawić tu wszystko tak, jak być powinno przedstawiane. Teraz jednak łatwo zorientować się, dlaczego wśród wielu z nas przed wyborami tyle dysput. Od przedstawionej powyżej wersji wydarzeń istnieje kilka wyjątków. Niektóre sprawy warto byłoby doprecyzować. Kiedy w czterech tysiącach słów chce się napisać o kilkuset równie ważnych, chcąc jednocześnie oddać wartość rzeczywistości, którą opisują, od razu natrafia się na szereg przeszkód. Przeszkody mogą zniechęcać. Mogą również prowokować do dalszej drogi. Wszak cel jest niezwykle istotny. Jeżeli rozpoczęliśmy od Konstytucji, na nich też skończymy. Są zaproszeniem do tego, aby przejść fascynującą drogę, której elementem jest nasza demokracja. Drogę, którą Zakon idzie przez ponad osiemset lat. To czas, żeby pomyśleć o kolejnych czterech. 1 To pierwsze śluby (posłuszeństwa, ubóstwa i czystości) składane przez braci po ukończeniu przez nich nowicjatu. Są ślubami na „jakiś czas”, obowiązują do wygaśnięcia bądź do ślubów wieczystych, o których niżej. 2 Śluby wieczyste zobowiązują brata do życia radami ewangelicznymi (tak inaczej nazywa się śluby czystości, posłuszeństwa i ubóstwa) aż do śmierci. 3 Należy spełnić jeszcze kilka innych warunków, ale to tekst o Konstytucjach i wyborze prowincjała, a nie o samej Konstytucji. Zaufajcie nam na słowo. 4 W zakonach liczy się czas bycia we wspólnocie, a nie wiek brata (chociaż ten także ma dla nas znaczenie). Stąd precedencja to nie kolejność od najstarszego wiekiem do najmłodszego, a kolejność od starszeństwa wśród braci, licząc tych o największym stażu w Zakonie, do tych najkrócej w nim będących (niekiedy wiekiem trochę starszych od tych poprzednich – tak, można się pogubić). 5 Mistrz generalny, czyli generał Zakonu – następca św. Dominika; obecnie jest nim o. Gerard Timoner OP. 1 lutego 2018, 17:47

.